100 jaar Jubileum Staalservice Zuidbroek

100 Jaar geleden, in 1914, besloot de toen 31 jarige Wilhelmus Christianus Hendrikus Grol uit Oude Pekela om als scheepsbouwer een bedrijf te beginnen aan het Beneden Verlaat te Veendam. Hij nam een timmerschuur met langshelling over van de firma G.J. Drenth op de hoek van het Beneden Dwarsdiep en het Westerdiep/Beneden Verlaat. 
Drenth had daar 8 jaar (1897-1905) alleen Bolschepen en Tjalken gebouwd en Willem Grol had groeiplannen met de werf. Na twee jaar kwam zijn broer, Harm Grol, ook in de zaak en groeide Gebroeders Grol te Veendam. Gebroeders Grol, ook bekend als Gebr. Grol Werf Werklust bouwde aan het Beneden Verlaat Groninger Bolschepen, Tjalken, Aken, Groninger Tjalken, motorschepen, maar ook sleepschepen. Alles tot een lengte van circa 30 meter. Negen jaar later, in 1923, trouwde Wilhelmus Christianus Hendrikus Grol met Johanna Harmanna Tecla Bodewes, telg uit het bekende scheepsbouwers-geslacht. Dat versterkte wellicht zijn positie als belangrijk scheepsbouwer in de regio. 
 
 
Industrialisatie en motorisatie
Toen Willem Grol in 1914 de scheepswerf aan het Beneden Verlaat in Veendam kocht, leefde de markt amper op na een periode van economische crisis. Er ontstond een nieuwe ontwikkeling van houten naar ijzeren schepen, maar ook grote onzekerheid omdat net de Eerste Wereldoorlog was uitgebroken. Vanaf 1914 plaatste men de eerste motoren in de schepen en ontstonden er zeilschepen met hulpmotor. 
Tot 1951 werden volop Beurttjalken, Pramen, Bolschepen en kleine kustvaarders gebouwd op de scheepswerf van Grol aan het Beneden Verlaat te Veendam. Eerst in de vorm van twee- en driemasters en later de mechanisch voortbewogen schepen. De vraag naar grotere schepen nam geleidelijk aan toe en dat zag zoon Hendrik Hermannus Arnoldus (Henk) Grol, geboren in 1927. De werf aan de Beneden Verlaat leende zich niet voor het bouwen van grote schepen. Hij reisde direct na zijn HBS-opleiding vlak na de oorlog naar het buitenland en onder andere naar Pakistan. Henk zag dat het bouwen en het reparatiewerk van de turfscheepjes en Wadvaarders op de kleine werf aan het Verlaat voor de komende jaren nauwelijks een bestaan zou kunnen hebben. Alles moest veel moderner en commerciëler en voor grote schepen en kustvaarders moest je minstens aansluiten bij de grotere scheepswerven langs het Winschoterdiep.  Daar zaten de scheepswerven van Kerstholt, van Diepen, Pattje, Bijlholt en de scheepswerven van Bodewes/Gruno in Foxhol en Jac. Bodewes in Hoogezand.
 
Scheepswerf Grol in Zuidbroek
Henk Grol liet zijn oog vallen op een terrein langs het Winschoterdiep aan de W.A. Scholtenweg van Zuidbroek. Zijn familie van Jac. Bodewes zeiden “Hest geliek mien jong we helpen je….” 
In 1951 kocht Henk Grol een kaal stuk grond aan de W.A. Scholtenweg in Zuidbroek tussen de Waprog-waterleiding en de Motkéfabriek. Hij liet een insteekhaven uitgraven en kades aanleggen met een dwarshelling waarop de schepen zijdelings te water werden gelaten. Hij timmerde daar zelf een schuur, legde zelf de dakbedekking op deze schuur en zo is hij begonnen. Hij wilde coasters bouwen. In die tijd waren dat 1000 en 1500 ton scheepjes. Nog meest geklonken in plaats van gelaste schepen. Het was een spectaculair gezicht als een schip te water werd gelaten van de dwarshelling vanwege de enorme waterverplaatsing. Ook een moeilijk berekenbare klus omdat het proces van de scheepsbeweging bij het te water laten maar moeilijk vooraf is te berekenen, maar Henk Grol had daarmee in de loop der jaren een behoorlijke kennis en ervaring opgebouwd. Aan het Winschoterdiep bouw-de hij in die jaren een vloot van schepen voor allerlei opdrachtgevers zelfs tot in Pakistan toe. 
 
 
Plaatknipperij Zuidbroek
Zo rond 1960 waren er nog een groot aantal scheepswerven actief langs de kanalen van het Noorden, maar de concurrentie vanuit het buitenland werd zeer groot. “De scheepsbouw is een verhaal van pieken en dalen en rond 1965 was een behoorlijk dal bereikt. Het laatste schip dat Henk Grol bouwde heeft geld gekost”, aldus zoon Wim Grol. “Er kwam in die tijd een man uit het uiterste zuiden van het land die voorgesneden platen verkocht. Vader zei tegen Jimmie Post, de boekhouder: “Hou hem aan de praat, want ik wil er het mijne van weten, als die man uit het zuiden van het land komt dan kunnen we dat zelf verdienen. Ik wil weten welke snijmachines ze daar gebruiken om de ijzeren platen op maat te snijden.”
Henk Grol hield van dikke robuuste machines en hij kocht dan ook de meest kwalitatieve knip- en snijapparatuur. Daarna kocht hij een stuk industrieterrein aan de Industrieweg te Zuidbroek en huurde bouwvakkers en technisch personeel in voor de duur van twee jaar en begon te bouwen. Met aanvragen van bouwvergunningen ging het toen meestal vlotjes. Ook later toen er een stuk werd bijgebouwd ging hij eerst zelf naar het gemeentehuis en overlegde met burgemeester Tees. Daar kreeg hij meteen akkoord en de volgende dag startte de bouw. Zo stapte Henk Grol in 1965 als eerste in het Noorden over op het snijden en knippen van platen op maat. Het personeelsbestand groeide al snel uit naar 30 medewerkers. Thans wordt het bedrijf gerund door de drie zonen Wim, Jan en Henk Grol. De drie broers rolden automatisch vanaf de schoolbanken in het bedrijf. Na de UTS moesten ze maar in het bedrijf komen. “Nooit geen spijt van gehad, we kwamen in een opgemaakt bedje. We komen uit een gezin van 7 kinderen waar aangepakt moest worden. We mochten veel, maar moesten de handen uit de mouwen steken. De minste klusjes waren voor ons als we als vakantie hulpjes meehielpen in het bedrijf.” 
 
Staalservice Zuidbroek BV 
In 1992 hebben de 3 broers het familiebedrijf van hun vader overgenomen. De eerste jaren was Grol sr. nog wel in beeld maar toen de naam ‘ Plaatknipperij Zuidbroek’ werd veranderd in “Staalservice Zuidbroek BV” was dat voorbij. 
Met de 3e generatie Grol als nieuwe bestuurders en nieuwe ontwikkelingen in de tijd kwam de innovatieve verandering. In de fabriekshallen staat de meest specialistische apparatuur en kan ge- zegd worden dat het bedrijf “Staalservice Zuidbroek BV” tot de top-drie van Nederland qua moderniteit van machines behoord. Er wordt gezet, geponst, lasersnijden in staal tot 25 mm dikte, lasersnijden in RVS tot 20 mm en lasersnijden tot 12 mm in aluminium. Er wordt gewalst, graveren, knippen, autogeen snijden en lasersnijden, plasma en laskant vormen en er worden zowel stalen platen als ook aluminium platen bewerkt. De bewerkte platen van Staalservice Zuidbroek komen op de meest uiteenlopende plaatsen terecht. Overal waar staal gebruikt wordt en dat is nogal breed, van de scheepsbouw, trailerbouw, autobranche, luxe jachtbouw, machinefabrieken en vooral in heftruckonderdelen kunnen de eindproducten van Staalservice Zuidbroek teruggevonden worden. 
 
Paardensport
Henk Grol deed jarenlang aan sponsoring van de paardensport. Van zijn 7 kinderen reden er 6 paard. Paardensport is onlosmakelijk verbonden aan de familie Grol, vooral tuigpaarden. Ook nu nog doet Staalservice Zuidbroek BV aan co-sponsoring en daarmee hebben de 3 zoons die traditie voortgezet.
 
Sociaal bedrijf
Elk jaar kwam vanaf de haven bij de scheepswerf rond 5 december Sinterklaas Zuidbroek binnenvaren en bij terugkomst had de werf chef de heer Borg-
huis een grote pan snert klaarstaan voor de Sint, de Pieten en andere medewerkers. 
In de moeilijke tijd net na de oorlog kocht Henk Grol sr. tegen de winter een vracht kolen met regelmatig een vracht aardappelen en bracht die bij het personeel. “Zo wicht, hier heb je wat voor de winter…..”
Oud medewerkers kregen jaren na hun pensionering persoonlijk nog een kerstpakket. Henk Grol ging altijd 3 dagen met het personeel feestelijk op reis. De huidige directie van Staalservice Zuidbroek BV houden dan ook de tradities van Pa zoveel mogelijk in ere. Alle medewerkers en oud medewerkers krijgen jaarlijks nog steeds een kerstpakket. Er wordt veel gedaan aan opleiding, ook voor de ouderen, zodat ze bij blijven. “De machines zijn nu de vakmensen van vroeger, maar de bediening van die machines moet door onze mensen gebeuren en dat leren ze door interne opleidingen en via vaardigheidscursussen vanaf de fabrikant. Elk jaar worden alle machinerieën, materialen en kranen gekeurd. 2/3 Van ons huidige personeel is langer dan 25 jaar in dienst. Blijft tot hun pensioen bij het bedrijf. Er is bijna geen verloop. Dat is een sterke basis van ons bedrijf”
Vader Henk Grol had een sterk psychologisch inzicht en was een sociaal bewogen mens. Hij zat al vanaf jonge leeftijd in allerlei besturen en beklede verschillende bestuursfuncties bij het kerk-,  schoolbestuur en Sint Franciscus. Hij is daarvoor Koninklijk onderscheiden en geridderd met een lintje. Ja, een aaneenschakeling van bezigzijn, presteren, investeren en ontwikkelen. Een persoon die op het juiste moment helder wist te denken in zijn leven, op tijd te schakelen, maar vooral wist te besturen. Het dienen van de samenleving stond bij Henk Grol net zo centraal als het verdienen en daarmee heeft hij zijn kinderen ook bewierookt en die goede eigenschappen aardig doorgegeven aan zijn nageslacht.  
 
Mooi bedrijf
Thans is het bedrijfsterrein vier hectare groot. Er werken 25 goed opgeleide, ervaren en allround medewerkers die per jaar zo’n 6 miljoen kilo staal verwerken.  In de ruim 10.000 m2 bebouwde oppervlakten van loodsen ligt gemiddeld 1600 ton staal, aluminium en RVS opgeslagen, zodat leveringstijden aan de klanten vrijwel nihil zijn. Bijna dagelijks komen verzoeken om op dezelfde dag iets te leveren. Een uitgebreid netwerk van expediteurs maar ook eigen vervoer maakt levering binnen 24 uur mogelijk. Door 
de grote diversiteit aan relaties is het bedrijf niet afhankelijk van één bepaalde branche, één type, of slechts enkele klanten.  Stilstand is achteruitgang, zeker in de toeleveringsindustrie. Staalservice Zuidbroek BV is dan ook voortdurend op zoek naar nieuwe mogelijkheden, de driedimensionale printer komt er aan. Maar anno 2014 beschikt het bedrijf over een ultra modern machinepark. Alles wordt centraal geprogrammeerd en aangestuurd door een hypermodern computerbesturingssysteem dat voortdurend aan de vraag wil voldoen van groter, dikker, nauwkeuriger en sneller. Het bedrijf is gespecialiseerd in ook wat moeilijker werk. Opdrachtgevers komen met interessante complexe vraagstukken waaraan wordt voldaan. We kunnen zeggen dat we binnen Zuidbroek een prachtig jubilerend 100 jarig sterk bedrijf hebben, waarvoor het predicaat Koninklijk is aangevraagd, “Staalservice Zuidbroek BV”.
 
Rienus Huis, 06-25043902