Concept raadsnotulen d.d. 08-11-2009

Vergadering van de raad van de gemeente Menterwolde, gehouden op donderdag 8 oktober 2009 om 20.00 uur icn het gemeentehuis te Muntendam.

Aanwezig zijn:
de voorzitter, de heer E.A. van Zuijlen;
de leden, t.w. de dames M.E. Bos-Carabain, B. van Bruggen-Schuitema, H.I. Jansen-Weijer, L.R.C. Meijer, T. de Roo en M. Siersema en de heren S. van Bruggen, M. Dijkman, E. Gruben, G.G.J. Huizenga, H. Loer, S. Olthof, D.J.R. van de Wege, P.D.M. de Wekker en
R.M.J. Lanting
de wethouders: de heren M. Ploeger en J. Velthuis
de griffier, mevrouw F.A.P. Grit;
de gemeentesecretaris, de heer K. Nieland.
Met kennisgeving afwezig: de heer M.H. Post.

1.Opening.
De voorzitter opent de raadsvergadering en heet iedereen in de raadzaal en de luisteraars van Omroep Menterwolde van harte welkom.

2.Vaststelling agenda.

De agenda wordt zonder wijziging vastgesteld.

3.Spreekrecht.

Er meldt zich niemand voor het spreekrecht.

4.Raadsvoordracht inzake intergemeentelijke samenwerking in MPV-verband (de stukken zijn reeds in uw bezit).
De heer Gruben stelt dat de PvdA op voorhand niet voor een gemeentelijke herindeling is. Om een goed beleid van onze gemeente en het behartigen van de belangen van onze inwoners zo goed mogelijk te kunnen waarborgen lijkt voor de PvdA vooralsnog samenwerking waar nodig een betere optie.

Om tot een goed overwogen oordeel te komen zijn antwoorden nodig op de volgende vragen:

Onder punt 2 van het raadsvoorstel stelt het college dat, hoewel de samenwerking volledig (en uitsluitend) gericht is op bedrijfsvoering van de gemeenten, het voor elk van de drie Colleges van Burgemeester en Wethouders volstrekt duidelijk is dat zo’n besluit alleen met instemming van de gemeenteraden tot uitvoering kan worden gebracht. Hiermee suggererend dat het eigenlijk een bevoegdheid van het college is, maar dat het college gelet op de belangrijkheid de raad om instemming vraagt. Deelt het college de mening van de PvdA dat een gemeenschappelijke regeling alleen met instemming van de raad kan worden aangegaan en het beschikbaar stellen van extra middelen (budgetten) ook aan de raad is?

Onder punt 6 “Identiteit en democratische legitimatie” van het raadsvoorstel stelt het college dat de positie van de raad en het college door de ambtelijke samenwerking niet verandert. Volgens de PvdA-fractie ontstaan er langere lijnen en versterking van wat genoemd wordt de vierde bestuurslaag. Bij grotere organisaties is algemeen bekend dat dit zich voordoet. Inhoudelijk en financieel heb je er niet of nauwelijks greep op. Zeker niet in een gemeenschappelijke regeling waarbij de meerderheid (twee gemeenten) de andere gemeente haar wil kan opleggen. Hoe kan het dan dat volgens het college de positie van de raad en het college niet verandert? Creëren we niet een log lichaam die niet snel en adequaat kan reageren op vragen en verzoeken vanuit colleges en raden?

Onder punt 7 “Besturingsfilosofie” van het raadsvoorstel stelt het college dat de beleidsvrijheid en het budgetrecht van de afzonderlijke gemeenten volledig in tact blijft. Volgens de PvdA-fractie is dit maar deels waar. Op de kosten van de gemeenschappelijke regeling hebben we maar beperkt invloed. Het is toch zo dat als de twee andere gemeenten vinden dat er meer kosten uitgegeven moeten worden, ook onze gemeente geconfronteerd wordt met deze extra kosten? Op zich kan mandatering een goed instrument zijn, zeker als het om uitvoering gaat. Maar in een grote organisatie zal de “macht” van de ambtelijke organisatie toenemen en dus invloed hebben op wat naar de burgers gecommuniceerd wordt. In onze gemeente blijkt al dat mandatering regelmatig bestuurders in verlegenheid brengt doordat men niet op de hoogte is van een besluit. Hoe denkt het college dit probleem te voorkomen?

Onder punt 9 “de vorm van de samenwerkingsorganisatie” van het raadsvoorstel stelt het college dat de besluitvorming over de organisatie in de toekomst een zaak is van het bestuur van de gemeenschappelijke regeling. Tijdens de commissievergadering, op 28 september 2009, heeft de PvdA-fractie al aangegeven dat hierin een gevaar schuilt. Er wordt niet gestreefd naar unanimiteit, maar twee gemeenten kunnen hun wil opleggen aan de andere gemeente. Deelt het college de mening van de PvdA-fractie dat dit gevaar voorkomen wordt door op te nemen dat besluiten unaniem moeten worden genomen?

Onder punt 10 “wat betekent MPV voor de burger?” van het raadsvoorstel stelt het college dat het prijsniveau hetzelfde blijft. Tijdens de commissievergadering heeft de PvdA-fractie ook al gesteld dat dit in theorie juist zal zijn, maar dat in de praktijk de kans groot is dat de prijzen van producten op elkaar afgestemd of gelijk getrokken worden. Lukt dat niet dan zal ongetwijfeld gesteld worden dat extra kosten gemaakt moeten worden, om daarmee de gemeenten onder druk te zetten. De PvdA-fractie heeft hier voorbeelden van bij andere fusies. Kan het college garanderen dat het prijsniveau hetzelfde blijft?

Onder punt 14 “Financiën” van het raadsvoorstel stelt het college dat het onderlinge vertrouwen weliswaar groot is, maar dat geen van de colleges van plan is (een deel van) de lasten van de partners voor haar rekening te nemen. Is dit een juiste omschrijving voor het onderlinge vertrouwen tussen de eerste verantwoordelijke bestuurders en hoe groot blijft dit vertrouwen als het op een lastenverdeling aankomt? In de gemeenschappelijke regeling, waar het gaat over geleverde diensten met voor- en nacalculatie, schuilt volgens de PvdA-fractie een gevaar. Een gemeente die ambitieus is loopt het risico dat elk uur dat aan een bepaald plan wordt besteed door dit systeem in rekening wordt gebracht bij die gemeente. Deelt het college de mening van de PvdA-fractie dat dit zeer kostenverhogend kan werken voor onze gemeente? Dit omdat wij immers binnen de bestaande begroting naar een oplossing zoeken en die ook vinden? Het college stelt voor een krediet beschikbaar te stellen van 60 % van de totale kosten. Het college krijgt geen middelen van het rijk en ook de provincie heeft nog geen middelen beschikbaar gesteld. Het college denkt de ontbrekende 40% te dekken door te bezuinigen op het door het bureau BMC uitgebrachte advies over de projectbegroting. Het college stelt dat het coördinatieteam hiervoor mogelijkheden ziet. Kan het college de raad garanderen dat deze bezuinigingen ook daadwerkelijk gehaald worden? De BOR  stelt over de in de projectbegroting genoemde aantal bovenformatieven, de 20 a 30 ambtenaren die na de fusie overcompleet zijn, dat de zekerheden van de werknemers gegarandeerd moeten worden en er geen gedwongen ontslagen mogen vallen. De PvdA-fractie zegt de visie van de BOR volledig te delen en heeft het college tijdens de commissievergadering ook al gevraagd hoe het college denkt aan de eisen van de BOR tegemoet te komen. Zijn de financiële verplichtingen die hieruit voortvloeien in de begroting opgenomen?

“Rapportage inzake financiële gevolgen samenwerking MPV”

De PvdA-fractie vraagt zich af welke waarde men moet toekennen aan deze cijfers. Zijn de uitgangspunten en aannames voldoende om tot een reëel beeld te komen van de mogelijke financiële gevolgen voor onze gemeente? Het rapport geeft al aan dat voor het kunnen berekenen van de apparaatskosten een betrouwbare urenregistratie noodzakelijk is. Is zo’n registratie mogelijk? De gemeente Menterwolde verdeelt bij benadering de diverse kostenplaatsen over de diversen hoofdstukken en functies. Jaarlijks zien we dat ook in de begroting terug. Er zijn jaarlijks grote verschillen bij de diverse kostenplaatsen. Dat is niet zo erg omdat de totale lasten opgebracht moeten worden. Nu het echter om een daadwerkelijke kostenverdeling gaat kan dit van invloed zijn. Bij de herverdeling gaat men uit van de bestaande kosten zoals onder andere de lonen. Veendam heeft relatief meer personeel dan de andere twee gemeenten. Betalen de gemeenten die minder personeel hebben dus meer in de gemeenschappelijke regeling door een gemiddeld tarief te nemen? Het college gaat bovendien uit van cijfers in de begroting 2009. Uit signalen van uw college heeft de PvdA-fractie begrepen dat de begroting 2010 behoorlijk naar beneden moet worden bijgesteld. Graag krijgt de fractie van de samenstellers van het rapport hierover meer uitleg om te bezien of dit wel leidt tot een juiste herverdeling of dat we toch uit moeten gaan van de begroting 2010.

“Begroting MPV plus benchmark ambtelijk apparaat”

De PvdA-fractie is van mening dat het stuk lijkt toegeschreven naar een gewenste situatie. Om binnen de getallen te blijven wordt op basis van aannames een taakstellende begroting voorgelegd. De benchmark van het ambtelijk apparaat naast de begroting leggend ziet de PvdA dat op basis van vergelijking tussen vier gemeenten en referentiegemeenten een aantal conclusies getrokken worden:
de bruto omvang van het gemeentelijk apparaat van Menterwolde is nagenoeg gelijk aan de referentiegroep, Pekela heeft minder formatie en Veendam boven het gemiddelde r zijn aanzienlijke verschillen per afdeling, de zogenaamde primaire processen e kosten vallen nu relatief laag uit omdat in de nieuwe formatie MPV de formatie voor staf en ondersteuning relatief laag is e nieuwe formatie heeft weinig formatie voor staf en ondersteuning, dus waar we nu te kort komen in de huidige formatie zal de nieuwe formatie ook geconfronteerd worden met dit tekort. Is dit een juiste conclusie? En zo nee, waar blijkt dit uit?
In de door de PvdA-fractie ingediende motie, die tijdens de raadsvergadering op donderdag 26 juni 2008 door de raad is aangenomen, is onder andere het volgende uitgesproken.
dat de gemeente Menterwolde haar eigen beleid blijft voeren en besturing en leiding blijft geven aan de uitvoering daarvan
dat het college het ambtelijk apparaat blijft aansturen voor het eigen specifiek beleid dat de publiek (loket) functie van de gemeente Menterwolde in het gemeentehuis blijft en het bestuur niet op een grotere afstand van de burgers komt te staan dat de organisatie een duidelijke en heldere structuur met korte lijnen krijgt, zonder een zware ambtelijke top als management.
Hoe heeft het college uitvoering gegeven aan deze motie en zijn de daarin gestelde voorwaarden gegarandeerd?

Verder wil de PvdA-fractie graag alsnog antwoord op de gestelde vragen tijdens de commissievergadering die bij de beantwoording zijn blijven liggen. Ook op de meermalen gestelde vraag of de fusie geleidelijk kan worden ingevoerd en naar de mogelijkheden van een gedeeltelijke samenwerking (op punten waar onze organisatie kwetsbaar is) is het college de PvdA-fractie nog een antwoord schuldig. Daarnaast heeft de PvdA-fractie het college een aantal keren gevraagd om een goed onderbouwd rapport waarin het college een overzicht geeft van de fusiekosten in vergelijking met de kosten die de gemeente moet maken als zij ambtelijk zelfstandig blijft. De PvdA-fractie merkt daarbij op dat er zo’n drie jaar geleden een onderzoek is geweest naar ons ambtelijk apparaat. Dit heeft geleid tot een totale reorganisatie, waarbij de raad voor vijf extra functies geld beschikbaar heeft gesteld.
Tot slot merkt de PvdA-fractie nog op, zonder dat zij nu al aangeeft of er wel of niet wordt ingestemd met het raadsvoorstel, dat zij er niet akkoord mee gaat, het gevraagde krediet voor de fusie ten laste te brengen van de Algemene Reserve. De PvdA-fractie is van mening dat je niet zo maar een miljoen uit je spaarpot kunt halen. Helemaal niet als daardoor de bodem van de spaarpot in het zicht zal komen.

De heer Lanting zegt dat de fractie GroenLinks in juni 2008 onder voorwaarden positief heeft willen kijken naar de samenwerking BMPV. Dat Bellingwedde is afgevallen is volgens GroenLinks geen ramp, maar GroenLinks betreurt het dat de opstelling van Bellingwedde tot gevolg heeft gehad dat veel tijd is verlopen om tot het punt te komen dat er een daadwerkelijk besluit genomen kan worden. De kwaliteit van de stukken is hoog. GroenLinks vindt het tijd om de knoop door te hakken en niet meer te aarzelen om ja of nee tegen MPV te zeggen. Toen de fractie in juni het globaal positieve standpunt formuleerde, heeft de fractie daarbij wel een aantal voorwaarden genoemd.
Personeel en OR moeten positief zijn.
Voorzieningen voor de burger moeten op hetzelfde niveau blijven.
Eigen beleid op alle punten.
Invoering moet minder stapsgewijs dan in vulmodel staat beschreven.
Er dient een vertrouwenspersoon te worden aangesteld.

GroenLinks is in principe ongelukkig met de Gemeenschappelijke Regeling als organisatievorm van openbaar bestuur wegens een democratisch tekort daarvan. Echter heeft GroenLinks op voorhand dit punt al ingeleverd in juni 2008. Als naar de voorwaarden wordt gekeken, kan GroenLinks constateren dat de voorwaarden goeddeels vervuld zijn in het voorliggende voorstel. Op het punt van de vertrouwenspersoon, die door het college is overgenomen en is ingebracht in de stuurgroep, ziet  de fractie een taakomschrijving die hen zeer aanspreekt. Echter in artikel 18 van het sociaal statuut staat de taak van de vertrouwenspersoon minder breed omschreven dan de taakomschrijving die in de stukken te vinden is. GroenLinks vindt dat de uitstraling van de vertrouwenspersoon breed moet zijn. Men moet met alle vragen bij deze persoon terecht kunnen. Gezien de taakomschrijving die voorafgaand aan de raadsvergadering is ontvangen, heeft GroenLinks hier vertrouwen in.
GroenLinks is ook nu positief tegenover samenwerking zoals die ter besluitvorming voorligt. Het belang van deze samenwerking is dat we ambtelijk goed ondersteund de toekomst zelfstandig tegemoet kunnen gaan en dat we een risico op achteruitgang in kwaliteit en risico van kwetsbaarheid van ons apparaat voorkomen. Van de 3 K’s is de kwaliteit een belangrijke. GroenLinks denkt dat de kwaliteit in een grotere organisatie vooruit kan gaan. Dat betekent niet dat het nu niet goed gaat, maar verbeteringen maken ons voor de toekomst en bij nieuwe taken sterker. Het voorkomen van de kwetsbaarheid is voor GroenLinks de allergrootste zorg denkend aan ons gemeentelijk apparaat. Het apparaat kan steeds kwetsbaarder worden en daar komen we goed bij langs als we deze samenwerking aangaan. Het moeilijkst is het om iets te zeggen over de K van de kosten. GroenLinks verwijst naar de gereserveerde opmerkingen van de woordvoerder van de PvdA en specifiek dat het nog maar moet blijken of het prijsniveau zo gehandhaafd kan blijven. De PvdA verwijst naar voorbeelden bij andere fusie en de heer Lanting vraagt of de PvdA doelt op de fusie bij Blaricum, Eemnes en Laren. Dit voorbeeld is volgens GroenLinks is niet geheel te vergelijken met MPV en de conclusies die daarbij getrokken worden zijn niet geheel terecht. Zeker gezien het feit dat de BEL-gemeenten gehuisvest zijn in 1 gebouw en de sociale diensten van die 3 gemeenten buiten het samenwerkingsverband zijn gebleven.
De heer Gruben zegt dat het niet klopt dat de uitspraak van de PvdA wordt opgehangen aan de fusie van de BEL-gemeenten, maar dat de PvdA beschikt over informatie van meerdere fusies. Hij zegt de heer Lanting best inzage te willen geven in deze informatie, maar dan buiten deze vergadering.
De heer Lanting zegt dat hij de informatie graag in deze vergadering wil, zodat hij op mogelijke argumenten voor risico’s in het prijsniveau in kan gaan. Een deel van de risico’s die de PvdA noemt herkent GroenLinks zeker wel, maar als iedereen zijn verstand er bij heeft moet dat voorkomen kunnen worden. Er zal een grote alertheid moeten zijn op het ontstaan van te veel bureaucratie in de werkorganisatie. Het is financieel niet te overzien hoe het gaat werken. Het kan beide kanten op vallen. Kijkend naar de voordelen enerzijds en de nadelen anderzijds is GroenLinks positief. Als het raadsvoorstel in stemming komt zal de fractie voor stemmen. In de raadscommissie zijn drie punten naar voren gebracht met betrekking tot de gemeenschappelijke regeling. Artikel 4 lid 5 van de gemeenschappelijke regeling zegt dat één van de deelnemers pas zelf taken mag uitvoeren als daarover het dagelijks bestuur van het openbaar lichaam is geconsulteerd. GroenLinks heeft de opvatting naar voren gebracht dat daar zou moeten staan “nadat het bestuur van het openbaar lichaam daarmee instemt”. GroenLinks is benieuwd of dit punt al is ingebracht bij de stuurgroep. Ditzelfde geldt voor artikel 38 lid 1 waarbij het gaat om het punt dat één van de drie deelnemers een thans al bestaande samenwerking met een andere gemeente opzegt en dat dit werk dan “kan worden ondergebracht” in het samenwerkingsverband MPV. GroenLinks is van mening dat dit moet zijn “zal worden ondergebracht”. Het meer principiële punt is het punt dat de algemeen directeur tevens ambtelijk secretaris is van het algemeen bestuur. GroenLinks vindt het geen gelukkige combinatie, dat degene die de leiding van de organisatie heeft en met het bestuur moet spreken om opdrachten te krijgen, tevens secretaris van het bestuur is. De algemeen directeur moet zich bezig houden met meer zwaarwegende dingen dan het secretariaat van het bestuur en hij moet hiermee niet in een situatie van twee petten komen. GroenLinks wil graag het standpunt van het college over dit punt horen en vraagt of dit is ingebracht in de stuurgroep. GroenLinks vindt het tijd een beslissing te nemen. GroenLinks is van mening dat wanneer de raad nee zegt tegen deze samenwerking, dit ook grote risico’s met zich meebrengt voor de toekomst van de dienstverlening aan de burger. In de ogen van GroenLinks zijn deze risico’s groter dan de risico’s die de samenwerking MPV met zich mee brengen.

Mevrouw Meijer merkt op dat de fractie Weijer en Meijer tijdens de commissievergadering van 28 september niet aanwezig kon zijn, waardoor het kan voorkomen dat vragen die haar fractie stelt of opmerkingen die haar fractie maakt wellicht al aan de orde zijn geweest. De fractie Weijer en Meijer heeft vanaf het begin kritisch ten opzichte van BMPV, later MPV gestaan. De voordelen van een ambtelijke samensmelting ten opzichte van een herindeling worden door de fractie niet gezien. De fractie heeft vragen over de projectbegroting. Het college meent op deze begroting nogal te kunnen bezuinigen, maar een onderbouwing van deze bezuinigingen mist. De fractie heeft vraagtekens bij deze bezuinigingen en wil graag meer uitleg. In de begroting wordt gezegd dat het harmoniseren van arbeidsvoorwaarden budgettair neutraal kan gebeuren. Harmoniseren arbeidsvoorwaarden kost altijd geld, tenzij je de medewerkers in laat leveren. Hierover wil de fractie meer duidelijkheid. In het voorstel wordt gesproken over het verbeteren van de kwaliteit aan de burger. Er is hier jaren gesproken over een verbeteragenda. De fractie Weijer en Meijer wil graag weten wat deze verbeteragenda heeft gekost en heeft opgeleverd. Dit omdat er toen ook al een onderbouwing lag over hoe je beter kunt werken. Daar waar het Rijk momenteel bezuinigt en geen geld beschikbaar stelt voor een samenwerking, wat bij een herindeling wel het geval is, vindt de fractie Weijer en Meijer het niet verantwoord dat burgers met erg hoge kosten opgezadeld worden. De fractie Weijer en Meijer heeft de indruk dat er in deze gemeente een heleboel te verbeteren valt waar we het geld beter aan uit kunnen geven.

Mevrouw Bos zegt dat het college voorstelt om tot een bestuurlijke samenwerking tussen Veendam, Pekela en Menterwolde te komen. Dit is het gevolg van een onderzoek van de drie gemeenten met instemming van de meerderheid van de raad. De VVD heeft indertijd hier niet mee ingestemd, omdat de fractie wilde dat er niet alleen onderzoek werd gedaan naar samenwerken maar ook naar herindelen en een toekomst als zelfstandige gemeente. In hoofdlijnen heeft de VVD de volgende bezwaren tegen de samenwerking. Ambtenaren worden aangestuurd door de gemeentesecretaris en de wethouders. In deze samenwerkings-vorm wordt de afstand tussen de politieke bestuurders en de ambtenaren een stuk groter. Om dit op te vangen zullen er bestuurlijke adviseurs worden ingehuurd. Dit levert geen besparing op, maar een extra bestuurslaag met bijbehorende kosten. Het college heeft de fractie er niet van kunnen overtuigen, dat dit plan de kwaliteit van de gemeente zal verbeteren en dat er besparingen gehaald zullen worden. De kosten van de fusie zijn enorm terwijl er grote risico’s aan het plan kleven. Naar schatting gaat het meer dan 5,5 miljoen kosten. Het is nog onzeker hoeveel de samenwerking gaat opleveren. Met de bijdrage van de gemeente Menterwolde, zouden projecten als multifunctioneel centrum Noordbroek, centrumplan Zuidbroek en Hereweg Meeden een stuk eenvoudiger doorgang vinden. Het is volstrekt onduidelijk of de fusie voordeel oplevert ten opzichte van een herindeling. Zeker is wel dat bij een herindeling het Rijk wel bijdraagt in de kosten. Het besluit van de fusie is in de praktijk onomkeerbaar. Er zijn te veel onbeantwoorde vragen en onzekerheden over de kosten. De gemeente zou een dergelijk risico niet moeten nemen met gemeenschapsgeld. Zolang het college geen duidelijke afweging van voor- en nadelen van meerdere alternatieven, kan de VVD niet instemmen met dit voorstel. Uiteindelijk gaat het er om dat de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening een impuls krijgt tegen redelijke kosten. Zolang deze afweging niet gemaakt wordt, zal de VVD een duidelijk nee laten horen.

Mevrouw Siersema zegt het een moeilijke avond te vinden. Het standpunt van Kritisch Menterwolde is net als het standpunt van de VVD en de fractie Weijer en Meijer. De overwegingen van Kritisch Menterwolde zijn de volgende. In de drie K’s ziet het college lichtpuntjes, die er toe hebben geleid dat alle rapporten gemaakt zijn. Kritisch Menterwolde maakt zich toch zorgen over die kwaliteitsverbetering na een ambtelijke fusie. Of de genoemde vergroening wel zo positief is moeten we maar afwachten. Wat wordt er onder vergroening verstaan? Is dat verjonging of verdwijnt er kennis uit de organisatie? Kritisch Menterwolde vraagt zich af of de kwetsbaarheid niet op een andere manier kan worden aangepakt. De kwetsbaarheid moet inderdaad worden teruggedrongen, maar of dat moet met het investeren in een ambtelijke fusie zoals die voorligt, is maar de vraag. Kritisch Menterwolde heeft haar twijfels. Kritisch Menterwolde verwacht dat er een frictie-organisatie ontstaat, waarbij het oplossen van de frictie extra geld gaat kosten. Tevens worden de lijnen langer. Gezien de behoeften die we hier nog hebben qua voorzieningen in een periode van crisis, vindt Kritisch Menterwolde het onverantwoord om € 750.000 in een fusie te steken. Wat kun je met die € 750.000, zowel op de korte als de lange termijn, als je dat investeert in de eigen organisatie?

De heer Dijkman zegt dat de vraag die voor ligt is of de drie afzonderlijke gemeenten capabel genoeg zijn om de toekomstige problemen en vraagstukken het hoofd te bieden. Wat is de rol van de Streekraad in dit verband in de toekomst? Elke gemeente wil zijn eigen identiteit behouden en bovenal de voorzieningen in de eigen kernen. Dit is voor elke partij in deze raad een vaststaand feit en wens. Een hele korte afstand tussen bestuur en burger staat voorop en mag met de samenwerking zeker niet verloren gaan. Tevens dient het lastenniveau op peil gehouden te worden. Dit kost veel geld. De financiering hiervan graaft een diepe kuil in onze spaarpot. Is er in de afzonderlijke gemeenten sprake van boventalligheid, welke lastenverzwarend doorwerkt op de begroting van de overige gemeenten? Kunnen de afzonderlijke gemeenten dit bekostigen en ook blijven bekostigen? Immers als de bodem van de spaarpot in zicht is, blijft er dan nog genoeg over voor alle andere wensen en investeringen voor nu en in de toekomst. Dit mede naar aanleiding van de berichtgeving dat de gelden van de overheid voor de komende jaren minder worden. Een kanttekening bij het BEL-model. De afstand tussen bestuur en ambtenaar wordt groter. Dit lijkt de CDA-fractie geen goede basis. Hoe machtig wordt deze nieuwe werkorganisatie? Zijn bestuur, raad en ambtenaren straks ondergeschikt? Hoe sterk of hoe zwak wordt deze gemeente als besloten wordt niet deel te nemen aan de samenwerking? Hoe worden de economische ontwikkelingen belicht in de zin van de samenwerking? Tegen het licht houdend Oostboog versus Gouden Driehoek. Als we nu al constateren dat de Dallen redelijk en de Gouden Driehoek minder redelijk loopt, hoe vertaalt zich dit bij de samenwerking?

De heer Van Bruggen stelt dat zijn fractie nog steeds met dezelfde vragen als bij de commissievergadering zit. De fractie voelt zich niet helemaal zeker bij de cijfers zoals ze worden gepresenteerd. In hoeverre zijn de regelingen die we nu kennen in onze eigen gemeente gewaarborgd? De fractie wil meer zekerheid hebben over de projectkosten. De  kosten worden van 5,6 miljoen naar 4,4 miljoen bijgesteld. De Christenunie is er van overtuigd dat de kosten eerder hoger zullen uitpakken dan lager dan die 5,6 miljoen. Mede gezien de ervaringen bij andere fusies, waar is gebleken dat het altijd duurder uitpakt dan begroot. Wat is de reden geweest om de kosten lager te maken? Het college had het bedrag beter op de 5,6 miljoen kunnen laten staan. Daarnaast hebben we van het college een 3-tal pagina’s ontvangen met een begroting van ongeveer € 300.000 voor een zelfstandig apparaat, indien niet meegegaan wordt in de samenwerking. De complete financiële onderbouwing mist hierbij en de Christenunie wil graag weten hoe het college aan dit bedrag komt. De afstand tussen bestuur en ambtelijk apparaat wordt zeker groter. De Christenunie is op dit moment nog niet in staat een beslissing te nemen, doordat een aantal vragen nog niet is beantwoord. Mocht de raad beslissen niet voor de samenwerking te gaan, dan wil de Christenunie het college meegeven dat het wenselijk is onderzoek te doen naar samenwerkingsmogelijkheden op onderdelen. Wellicht gaat dit veel minder geld kosten.

Mevrouw Van Bruggen heeft geen vragen. Belangrijkste punten voor de fractie zijn de kwaliteit van de dienstverlening naar de burger, behoud eigen identiteit, kwaliteit arbeidsomstandigheden voor het personeel en het goed kunnen blijven functioneren van de raad. Ze is kritisch en gematigd positief, mede doordat het een ontzettend zwaar pakket is om te lezen en een standpunt over te vormen. We moeten op de begroting 2010 bezuinigen en zij had heel graag deze beslissing, wel of niet doorgaan, afgezet tegen de begroting van 2010. Ze is het eens met de PvdA dat de financiering niet mag komen uit de algemene middelen en wacht verder de beantwoording van de vragen door het college af.

De vergadering wordt voor een half uur geschorst tot 21.15 uur.

De voorzitter begint met de beantwoording van de vragen over de gemeenschappelijke regeling. Met betrekking tot de vraag over artikel 4 lid 5 waarbij GroenLinks van mening is dat “consulteren” verandert moet worden in “na instemming van”. Het college deelt deze mening en zal dit ook zo inbrengen in de stuurgroep. Dat is nog niet gebeurd. In artikel 38 lid 1 staat genoemd dat opzegging van andere samenwerkingverbanden zou “kunnen” lijden tot uitvoering van bijbehorende taken door MPV. De fractie GroenLinks vindt dat dit “moeten” moet zijn. Het college denkt dat het niet verstandig is hier “moeten” van te maken. Wel vindt het college dat dit stelliger benoemd kan worden, zodat het vanzelfsprekender wordt. Het college zal zich hierop beraden en zal het meenemen naar de stuurgroep. Dan het punt waarbij gesteld wordt dat het niet wenselijk is dat de algemeen directeur teven ambtelijk secretaris is van het algemeen bestuur. Het college is van mening dat op deze manier gehandeld wordt zoals dat gebruikelijk is. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de Streekraad.
Per gemeente wordt afzonderlijk bepaald wat gemandateerd wordt aan de ambtelijke organisatie en wat niet. In deze gemeente is men terughoudend met mandatering, dat zal in de toekomst niet anders zijn. In de overgangsfase zal er zeker niet te veel gemandateerd worden.Van ambtenaren wordt vanzelfsprekend verwacht dat zij, bij een politiek gevoelig besluit, eerst overleggen met de portefeuillehouder of het college. De vraag leeft of het stemmen in het algemeen bestuur niet op basis van unanimiteit zou moeten gebeuren. Dit punt is besproken in de stuurgroep. Besluiten nemen met algemene stemmen, dus unanimiteit, heeft als voordeel dat twee nooit over één kunnen heersen en heeft als nadeel dat één alles kan blokkeren. Als het gaat om het toekomstige eigen belang van Menterwolde, zal het belang van de twee plattelandsgemeenten waarschijnlijk veelal in elkaars verlengde liggen ten opzichte van de ene grotere stedelijke gemeente. In de stuurgroep is er wel eens over gesproken, dat er sprake moet zijn van een gekwalificeerde meerderheid. Immers de ene gemeente is net zo groot als de andere twee samen. Dit is nooit serieus ingebracht omdat er vanuit politiek bestuur van Veendam vertrouwen is naar de twee partners. Vanuit Menterwolde zou eigenlijk ook een dergelijke vorm van vertrouwen uitgestraald moeten worden. Het is overigens zo dat er niet bij gewone meerderheid besloten wordt bij drie cruciale momenten, namelijk bij het vaststellen van de begroting, het vaststellen van de rekening en bij het ontslag van de algemeen directeur. Bij deze punten is unanimiteit vereist. De begrotingsvaststelling van de gemeenschappelijke rekening, dat is het cruciale moment in het jaar. Het aangaan van deze gemeenschappelijke regeling betekent in de cyclus dat een aantal dingen naar voren worden gehaald. De basiskeuzes voor het jaar daarna worden in een soort kadernota voorafgaand aan de begrotingsonderhandelingen in de gemeenschappelijke regeling vastgesteld.
De heer Gruben merkt op dat je vertrouwen niet krijgt, maar moet winnen. In die eerste jaren, lijkt het de PvdA verstandig uit te gaan van unanimiteit. Dit is niet alleen vanuit ons zelf geredeneerd, maar ook in het belang van de twee andere partners.
De voorzitter zegt dat het college zich dit voor een overgangssituatie kan voorstellen en zal dit met de partners bespreken.
De optie van zelfstandigheid is aan de orde geweest. In meerderheid is gezegd dat de Raad inzicht wil hebben in de gevolgen van het niet aangaan van een ambtelijke fusie. Een aantal fracties wil ook graag inzicht hebben in de variant van herindeling. Het college heeft deze opdracht niet. Daarom is deze variant ook niet uitgevoerd. Het college heeft getracht in de behoefte te voorzien, door de notitie van het MT. Inmiddels is het uw college duidelijk geworden, dat een aantal fracties de notitie onvoldoende vindt. Het college zal de raad op zeer korte termijn benaderen met een nieuw stuk.
In het raadsvoorstel wordt voorgesteld de vorming van de MPV-organisatie financieel te dekken uit de algemene middelen. Daarop is vanuit de raad de nodige kritiek gekomen. Het college was zich bewust van de toenemende financiële kwetsbaarheid. Dekking uit de exploitatie, de lopende begroting, is echter onmogelijk gezien de financiële krapte. De raad zal van het college een ander dekkingsvoorstel ontvangen.
Er wordt gevraagd hoe het kan dat er in de begroting van BMC in eerste instantie € 100.000 geraamd stond voor de harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden, terwijl het vervolgens budgettair neutraal moet kunnen. Na het wegvallen van Bellingwedde, liggen de arbeidsvoorwaarden van de drie overgebleven gemeenten aardig bij elkaar. De stuurgroep acht het mogelijk, met wat plussen en minnen, hier uit te komen.
Mevrouw Meijer zegt dat het haar verbaast, omdat zij van de gemeentesecretaris heeft begrepen dat als het gaat om arbeidsvoorwaarden er nog de nodige verschillen tussen de drie gemeenten bestaan.
De heer Nieland zegt dat de drie gemeenten een veelheid aan regelingen hebben die onderling verschillen. Als door te plussen en te minnen een nieuw pakket aan arbeidsvoorwaarden wordt geformuleerd, kan gezegd worden dat het in financiële zin, ondanks de veelheid aan regelingen, niets uitmaakt. De mogelijke problemen met betrekking tot inschaling vallen binnen de inpassingsproblemen, waarvoor in de projectbegroting een bedrag is opgenomen. Er wordt gevraagd naar wat de verbeteragenda heeft opgeleverd en wat deze heeft gekost. Binnen de organisatie zijn ambtenaren met bepaalde onderdelen behoorlijk aan de slag gegaan, maar er zijn ook onderdelen die minder aan bod zijn gekomen. Wat deze verbeteragenda exact heeft gekost en heeft opgeleverd is moeilijk in te schatten.
De heer Gruben vraagt of de vijf functies, waarvoor de raad destijds met betrekking tot de verbeteragenda geld voor heeft beschikbaar gesteld, ook daadwerkelijk zijn ingevuld?
De voorzitter zegt dat deze functies inderdaad zijn ingevuld.
Er wordt gevraagd wat je op korte en langere termijn met € 750.000 kunt doen. Ervan uitgaande dat een ambtenaar tussen de € 50.000 en € 70.000 kost, kun je voor één jaar 10 tot 15 ambtenaren aannemen. Op de langere termijn betekent het 1,5 fte structureel. Er wordt gevraagd naar kostenbesparing, echter in de kwartiermakersfase is al uitdrukkelijk gezegd dat kostenbesparing niet aan de orde is. Het gaat om kostenbeheersing, dus minder meerkosten.
Het college is van mening dat er uitgekomen wordt op een organisatie met een harmoniemodel er achter, waar met de nodige drijfkracht de neuzen één kant op zullen gaan. Het is absoluut niet de bedoeling dat er een frictie-organisatie ontstaat.
De Streekraad speelt een rol bij de OGD. Ook milieutaken worden via de Streekraad gezamenlijk uitgevoerd. De Streekraad kan verder geen rol spelen in de ontwikkeling van deze samenwerkingsorganisatie in de breedte.
Men is bang dat er een vierde bestuurslaag ontstaat. Op het moment dat je de ambtelijke organisatie op een grotere afstand zet, zal er vanzelfsprekend ook minder grip zijn. Een organisatie op afstand heeft meer een eigen leven dan een organisatie in eigen huis. Het levert meer afstand op, dus ook een zeker risico. Het is natuurlijk een werkorganisatie en geen beleidsmakende organisatie. Het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur bestaat uit eigen collegeleden, dus de afstand wordt ook niet heel erg groot.
De heer Gruben vraagt of er niet een log lichaam wordt gecreëerd en of dat lichaam dan nog wel in staat is snel en adequaat te reageren op vragen en verzoeken uit colleges en raden.
De voorzitter zegt dat de nieuwe organisatie van het gemiddelde schaalniveau van en Nederlandse gemeente wordt. Als je dat niet in de hand kunt houden doe je het niet goed.
De heer Gruben merkt op dat het dan gaat om één gemeente en niet om drie verschillende gemeenten.
De voorzitter zegt dat de besturing tussen het bestuur van de gemeente enerzijds en het bestuur van de werkorganisatie anderzijds cruciaal is. Dat moet permanent bewaakt worden.
Blijft het prijsniveau hetzelfde? De ambtelijke organisatie zal de neiging hebben om zoveel mogelijk te harmoniseren, maar daar is het college natuurlijk zelf bij. We moeten van te voren duidelijk aangeven dat het college en de raad degenen zijn die de prijzen vaststellen.
De heer Gruben vraagt of er door het vasthouden aan de eigen regels, niet meer werk ontstaat binnen de nieuwe organisatie, waardoor het dus wel duurder wordt.
De voorzitter zegt dat dit niet het geval is doordat het werk nu ook al op 3 verschillende manieren gebeurt. Het zal dus niet anders worden en dus ook niet duurder. Het kan nooit meer werk zijn dan het nu is.   
De heer Gruben zegt dat als een ambtelijke organisatie van drie verschillende regels en dus van drie verschillende prijsniveaus uit moet gaan, dit dus meer werk is ten opzichte van één manier.
De voorzitter zegt dat het uitgangspunt voor het basispakket bestaat uit de drie verschillende regels. Wanneer geharmoniseerd zal worden, kan er een efficiëntieslag gemaakt worden en zou het geld kunnen opleveren. Het kan dus nooit duurder worden.
Hoe zit het met de 20 à 30  boventallige mensen? Er zullen in dit soort processen altijd boventalligen zijn. Als er vacatures ontstaan, wat door natuurlijk verloop gaat gebeuren, dan zullen deze vacatures in eerste aanleg opgevuld moeten worden met boventalligen. Dat is een taakstellende afspraak die met de algemeen directeur gemaakt gaat worden.
Kan het college een garantie bieden dat de 40 % van de totale projectbegroting niet meer zal worden? Er is naar de cijfers van BMC gekeken en de stuurgroep is van mening dat het met de werkwijze van de drie gemeenten met minder kan. Er zijn daarom een aantal dingen uit deze begroting geschrapt.
De heer Gruben stelt dat de PvdA-fractie heeft gevraagd of het college het kan hard maken en kan garanderen dat deze bezuinigingstaakstelling wordt gehaald.
De voorzitter zegt dat de overwegingen voor de onderdelen kunnen worden aangegeven, maar dat garanderen niet kan. Wel refereert het college graag aan fase 1. Er is met € 8.000 opgeplust door het vertrek van Bellingwedde. Verder is het budget nauwelijks overschreden Dit zou vertrouwen moeten geven.
De heer Gruben merkt op dat de vraag over de voorwaarde van de BOR totaal niet is beantwoord. Uit de voorwaarde van de BOR vloeien financiële verplichtingen voort. Zijn deze financiële verplichtingen opgenomen in de begroting?
De heer Nieland antwoordt dat hiervoor een bedrag is opgenomen in de projectbegroting.
De voorzitter legt uit dat urenregistratie zonder meer mogelijk is. Een dergelijke registratie wordt ondersteund door bepaalde systemen.
Betalen wij voor de zwaardere formatie van Veendam? Veendam heeft per hoofd van de bevolking meer ambtenaren dan de andere gemeenten. Het in inderdaad zo dat Menterwolde gaat meebetalen aan de zwaardere formatie van Veendam, maar ook de voordelen van die formatie plukt.

Op verzoek van de PvdA-fractie wordt de vergadering voor 10 minuten geschorst.

De heer Gruben zegt dat er nog steeds een heleboel vragen onbeantwoord blijven. Het college heeft toegezegd dat er nog een rapport volgt met de vergelijking van een ambtelijke fusie ten opzichte van het zelfstandig blijven van Menterwolde. Daarom kan de PvdA-fractie op dit moment geen besluit nemen. Het toekomstige rapport wordt meegenomen in de afwegingen. Daarnaast wil de PvdA-fractie graag duidelijkheid over de begroting. De PvdA-fractie doet een ordevoorstel om de behandeling op te schorten tot tenminste de begrotingsvergadering.
De heer De Wekker vraagt zich af of de toegezegde rapporten inderdaad af zullen zijn voor de begrotingsvergadering.
Mevrouw Siersema hecht er aan de tweede termijn af te maken, maar ondersteunt het ordevoorstel van de PvdA.
Mevrouw Bos vraagt zich af hoe vaak er nog over dit onderwerp vergaderd moet worden om alle vragen beantwoord te krijgen.
De voorzitter zegt dat dit misschien wel de meest ingrijpende beslissing is die de raad van Menterwolde moet nemen. Hij kan zich goed voorstellen dat een gemeenteraad de ruimte en de tijd neemt om tot een gedegen besluit te komen.
De heer Gruben reageert op de opmerking van mevrouw Bos. In de eerste termijn vraagt mevrouw Bos om een rapport waarin een vergelijking van de fusie ten opzichte van het zelfstandig voortgaan wordt gemaakt en nu zegt mevrouw Bos dat er te veel over vergaderd wordt. Het is toch goed dat het college de raad dit rapport wil verstrekken, zodat een weloverwogen besluit genomen kan worden.
Mevrouw Bos zegt dat het haar niet goed lijkt om nog een aantal vergaderingen te houden over de samenwerking MPV. Daarnaast wil zij ook graag de vergelijking tussen een samenwerking en een herindeling in het rapport terug zien.
Mevrouw Meijer sluit zich volledig aan bij hetgeen mevrouw Bos heeft genoemd.
De heer Lanting zegt dat de fractie zich neerlegt bij enig uitstel. Hij vindt dat de VVD en fractie Weijer en Meijer de optie van herindeling eerder in stemming hadden moeten brengen als een relevante optie. In zijn optiek is dit nu niet meer aan de orde.
Mevrouw Bos merkt op dat dit wel degelijk in stemming is gebracht.
De heer Dijkman sluit zich aan bij het ordevoorstel.
De heer Van Bruggen vraagt of het college kan garanderen dat de gevraagde rapporten ook daadwerkelijk klaar zijn voor de volgende vergadering, zodat er een definitieve beslissing kan worden genomen.
De voorzitter zegt toe dat al het mogelijke wordt gedaan opdat de rapporten er zullen zijn.

5.Vaststellen van de “Planschadeprocedureverordening gemeente Menterwolde 2009” en tegelijkertijd de “planschadeprocedureverordening gemeente Menterwolde 2006” gedeeltelijk in te trekken.
De heer Dijkman zegt dat zijn fractie hier een link wil leggen naar het centrum van Zuidbroek. De projectontwikkelaar dreigt met een planschadeprocedure indien de raad kiest voor plan B (locatief Tandem). Hij constateert dat hier van planschade geen sprake kan zijn, immers er is geen inkomstenderving van de zijde van Bogor. Bogor heeft zelf de intentieovereenkomst getekend waarin staat dat zij zorg zullen dragen dat er een supermarkt komt op de huidige locatie. Nu zij in die procedure de stekker eruit hebben gehaald vervalt dus in de ogen van het CDA juridisch gezien hun mogelijkheid om aanspraak te maken op inkomstenderving. Met andere woorden:  “Bogor, wees een vent, druk de stekker er weer in en ontwikkel en exploiteer zelf het hart van Zuidbroek, want Zuidbroek verdient het. Wat jullie in Appingedam kunnen, kunnen jullie zeker ook hier bewerkstellingen”.
De voorzitter merkt op dat de heer Dijkman dit agendapunt wel erg vrij interpreteert.

Zonder hoofdelijke stemming wordt overeenkomstig het voorstel van burgemeester en wethouders besloten de verordening vast te stellen en te publiceren en de verordening van 2006 gedeeltelijk in te trekken.

6.Ingekomen stukken en mededelingen.

De heer De Wekker wil naar aanleiding van de brief met betrekking tot de verhoging van de toeristenbelasting, reageren op een zinsnede in de brief. Volgens de bezoekers van de bezwaarmakende vakantieboerderij is er niets te beleven in deze gemeente. Op diens website staan verwijzingen naar allerlei activiteiten ver buiten deze gemeente. De heer De Wekker somt een groot aantal mogelijkheden binnen de gemeentegrenzen van Menterwolde op en zegt vervolgens dat de 10 cent verhoging zo zijn terugverdiend wanneer de bezwaarmaker zijn gasten zou wijzen op de vele mogelijkheden binnen Menterwolde.

Overeenkomstig het voorstel wordt de brief ter afdoening in handen van het college gesteld.
        
Er zijn geen opmerkingen over de schriftelijke mededelingen en de stukken die ter inzage lagen.

7.Gemeenschappelijke regelingen en vergelijkbare organen.
Hierover wenst niemand het woord te voeren.

8.Actielijst/toezeggingenlijst 24-09-09.
De voorzitter stelt voor de actielijst en toezeggingenlijst van 24-09-09 door te schuiven naar de volgende vergadering. Dit omdat het gebruikelijk is de besluitenlijst samen met het verslag vast te stellen.

9.Sluiting.

De voorzitter sluit de vergadering om 22.45 uur.

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Menterwolde op 12 november 2009.

De voorzitter,                
E.A. van Zuijlen

De griffier,
F.A.P. Grit