De Gemeente is van plan het huidige beleid t.a.v. het kappen van bomen te herzien. Enerzijds zal er voor de burger meer vrijheid komen om bomen binnen de bebouwde kom te kappen, anderzijds zullen karakteristieke, beeldbepalende bomen meer bescherming krijgen. Je zou kunnen zeggen dat er voor bomen een begin gemaakt wordt van een gemeentelijke monumentenzorg.

De Stichting Behoud Karakteristieke Dorpsgezichten acht dit een positieve ontwikkeling en beschouwt het als haar taak een rol te spelen in de discussie hieromtrent. We willen graag gehoor geven aan de oproep om tot een gedachtewisseling te komen.

De gemeentelijke overheid vindt het noodzakelijk de individuele bomenbezitter in bepaalde gevallen dwingende eisen op te leggen t.a.v. vrijheid van kap en plicht tot herplanting. De achtergrond van dit regulerend beleid zal gelegen zijn in de vaststelling dat een monumentale boom weliswaar materieel eigendom is van de eigenaar van het perceel, maar gevoelsmatig en esthetisch zoveel waarde heeft voor anderen dat de eigenaar niet meer zelfstandig mag beslissen wat hij met dit monument doet. Iedereen zal het erover eens zijn dat bomen in ons dorp en omgeving een belangrijke plaats innemen Bomen kunnen mooi en fraai van kleur, vorm en grootte zijn. Ze veranderen met het jaargetijde, geven ons het gevoel dichter bij de natuur te staan, geven aan de omgeving de maat vanwege hun lengte, geven karakteristieke lijnen aan een dorpsgezicht, etc, etc. Over bomen kan ieder op zijn wijze lyrisch uitweiden. Ieder is het er over eens dat je mooie bomen niet zo maar kapt of beschadigt.

Maar voor wie zijn de kosten van het bezit van een dergelijk monument?

Voor de individuele burger die een monumentale boom bezit, zijn er zowel lusten als lasten. Deze bijzondere bomen, waar het in dit kader over gaat, zijn een lust voor het oog. Het oog met name van degene die buitenshuis, “van buiten af” naar deze boom kijkt. Dit oog ziet vaak meer dan het oog van de trotse, maar misschien armlastige eigenaar, die “van binnen uit”, vanuit zijn huis gezien, van deze boom vaak niet meer ziet dan een dikke stam en veel schaduw in het voorhuis.. De lasten bestaan verder uit de kosten en lasten van onderhoud, uit de beperking van mogelijkheden om huis of erf te veranderen, uit kosten van stormschade van niet alleen materiële zaken, maar ook w-a verantwoordelijkheid naar burgers toe en niet te vergeten uit kosten van opruiming van oude bomen en kosten van nieuwe aanplant vanwege herplantverplichting. De lusten bestaan uit de verrijking van zijn bezit, uit een verrijking van het aanzien van het pand en erf en schoonheid van de tuin en uit een positief gevoel iets voor de gemeenschap en /of dorp te betekenen.

De vraag is of deze boombezitter nog wel een positieve balans ervaart van de verschillende lusten en lasten. Het kan wel eens zo zijn dat een toekomstige boombezitter bij nieuwe aanplant rekening gaat houden met de soort, of er voor zorgt dat zijn boom niet de status van monumentaal of beeldbepalend krijgt.

Wij pleiten er dan ook voor om net als bij monumentenzorg van panden/ gebouwen te komen tot een fonds van “monumenten” zorg van beeldbepalende bomen, waar bij de overheid, zeg maar de gemeenschap, mee betaalt in bepaalde kosten van onderhoud van deze belangrijke boom. Mogelijk kan dit fonds een relatie krijgen met de Bomenstichting. Deze stichting is bezig een landelijk register van Monumentale Bomen op te zetten. Dit fonds zou zijn deskundigheid ook kunnen gebruiken om de boombezitter te adviseren t.a.v. het noodzakelijke en juiste onderhoud van de boom.

Voor de discussie lijkt het ons van belang dat op gemeentelijk niveau aangegeven wordt welke bomen een monumentale rol vervullen en welke normen gehanteerd gaan worden om tot de status van monumentale boom te komen.
Voor het ontwikkelen van een draagvlak binnen de gemeenschap lijkt het ons tevens noodzakelijk dat een discussie gestart wordt t.a.v. de financiële aspecten voor de individuele bomenbezitter. Verder zal de instantie die moet beoordelen of een boom gekapt kan worden onafhankelijk van de gemeente moeten zijn. Met name voor gemeentebomen (bomenrijen als bijv. rondom het Kerkhof, Uiterburen en Julianastraat bij station NS, Tussenklappen, Tripster cie en noem maar op!) moet gelden dat deze procedure met grote zorgvuldigheid wordt gevolgd, daar vooral deze bomen zeer bepalend zijn voor karakteristieke dorpsgezichten. Onze Stichting is van oordeel dat er wel een meldingsplicht voor kap zal moeten blijven. Een rij van bomen kan heel bepalend en karakteristiek zijn in een dorpsbeeld, hoewel de afzonderlijke bomen misschien niet monumentaal zijn. Daar-naast is het zo dat een boom groeit en verandert en in een bepaalde situatie op die bepaalde plek in de tijd monumentaal kan worden als de boom de goede verzorging en onderhoud krijgt.

Everhard ten Wolde
Voorzitter Stichting Behoud
Karakteristieke Dorpsgezichten
Menterwolde