Het oostelijk deel van Groningen werd in 1945 bevrijd door Poolse troepen. Hoezo Polen? Waar kwamen die vandaan? 70 Jaar na dato staan wij in deze lezing eens stil bij onze bevrijders. De dramatische geschiedenis van het Poolse volk in de twintigste eeuw. Tussen 1795 en 1919 bestond er geen Poolse staat. Het land was door zijn machtige buren Rusland en Duitsland opgedeeld. Na de Duit-se nederlaag in 1918 werd bij de Vrede van Versailles een nieuwe Poolse staat gecreëerd. Door de burgeroorlog die volg-de op de Bolsjewistische Revolutie in Rusland in 1917 werd Polen bijna opnieuw verzwolgen door het Rode Leger. Uiteindelijk stabiliseerde zich de grens.
In 1939 was het de Duitse aanval op Polen die de Tweede Wereldoorlog ontketen-de. Drie weken na het begin van de Duit-se aanval viel het Rode Leger het oosten van Polen binnen. Veel Polen vluchtten via Roemenië naar het westen. Zij vormden de kern van onze Poolse bevrijders. Na 1945 viel hun een droevig lot toe.
In 1980 waren het de Poolse arbeiders die door Lech Walesa geleid in opstand kwamen in Gdansk en in 1989 waren het de eerste vrije verkiezingen in het Oostblok die korte tijd later leidden tot de val van het IJzeren Gordijn.
Er is geen land in Europa met een dramatischer geschiedenis dan Polen. En veel te veel van die geschiedenis is onbekend gebleven. Wij in Nederland, maar eigenlijk ook vele elders, danken veel aan het Poolse volk.
Omdat bij een andere gebeurtenis in de Tweede Wereldoorlog het spoor door Zuidbroek een grote rol speelde, vertelt Nick Kieft, ons eigen bestuurslid en historicus, in het Noord Nederlands Trein- en Tram Museum, over de lotgevallen van de Polen.